مطالبی در مورد صنایع دستی چوبی

مطالبی در مورد صنایع دستی چوبی

صنایع دستی چوبی یکی از صنایع ظریف و جذاب صنایع دستی است که هر کسی با دیدن آن به هنر و زیبایی آن پی می برد. یک اثر ظریف و زیبای چوبی که با دست خلق شده است، تا سالها نشان دهنده ذوق آفریننده آن است و از آنجایی که مواد اولیه ی آن که چوب است در بخشهایی از ایران به فراوانی و به طور طبیعی وجود دارند، انواع محصولات صنایع دستی که از چوب و یا ساقه ی درختان ساخته می شوند نیز مورد استقبال قرار گرفته است

چوب یکی از بهترین و مقاوم ترین موادی است که می توان برای ساخت انواع محصولات کاربردی از آن بهره برد. از قدیم الایام استفاده از چوب به دلیل محکم بودن، تجزیه پذیر بودن، دردسترس بودن و داشتن رنگ ها و طرح های زیبا برای ساختن انواع ظروف و وسایل دکوری منزل کاربرد داشته است.

امروزه با وجود تمام پیشرفت های بشر، هنوز هنر چوب علاقه مندان خاص خود را دارد. صنایع چوبی و مهمتر ازآن صنایع دستی چوبی گسترش یافته است و بسیاری از هنرمندان در این رشته فعالیت دارند.

انواع چوب مناسب برای ساخت ظروف و تزئینات چوبی

جنس چوب یکی از نکات مهمی است که باید هنگام ساخت ظروف و تزئینات چوبی به آن توجه کرد.

چوب گردو

چوب گردو به دلیل نیم سخت بودن و مقاومت نسبتاً خوبی که در برابر حرارت و رطوبت دارد گزینه مناسبی برای ساخت انواع تزئینات منزل و نیز برای منبت کاری و خراطی می باشد. چوب گردو همچنین با داشتن طرح و رنگ های بسیار زیبا باعث میشود که محصولات تولید شده با این چوب، زیبا و خاص جلوه کنند.

چوب آبنوس

چوب آبنوس دارای رنگ تیره متمایل به مشکی می باشد. این چوب مقاومت بیشتری نسبت به چوب گردو دارد و در برابر حشرات نیز کاملاً مقاوم است. مرغوب ترین نوع این چوب در هند یافت میشود. چوب آبنوس به دلیل قیمت بالایی که دارد، محصولات ساخته شده از آن نیز گران هستند. علاوه بر آن به دلیل وجود سم، نمی توان از آن برای تهیه ظروف چوبی استفاده کرد.

چوب بامبو

چوب بامبو در عین سبک بودن دارای مقاومت و استحکام بسیار بالایی می باشد. همچنین این چوب به دلیل ظرافت و انعطافی که دارد گزینه خوبی برای ساخت صنایع چوبی از جمله ظروف و وسایل دکوری چوبی است.

نقش چوب در صنایع دستی چیست؟

در بسیاری از هنرهای دستی از چوب در بخشی از خلق اثر استفاده می شود. همانطور که گفته شد چوب به دلیل در دسترس بودن، ارزانی و شکل پذیری راحت و زیبایی بافت از مواد پایه ی پرکاربرد در صنایع دستی است. اما در برخی هنرها از چوب به عنوان ماده و متریال اصلی استفاده می شود. این هنرها عبارتند از:

• منبت کاری
• گره چینی چوب
• معرق منبت چوب

1. منبت کاری:
   منبت کاری با چوب یکی از ظریف ترین صنایع دستی است که تلفیقی از هنر و حوصله هنرمندانی است که با مواد اولیه ی ارزان و ساده، محصولاتی با ارزش خلق می کنند، هنرمندانی که با چند قلم و اسکنه ای فلزی ذهنیات خود را با خطوط کوفی ، نقوش اسلیمی، ختایی و گل و مرغ و … روی چوب کنده کاری می کنند. منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کنده کاری بر روی چوب این هنر دستی نماد احساس، ادراک ، اندیشه و خلاقیت هنرمندان که با ذوق و سلیقه سرشار ، اثر هنری را ابداع می کنند.
2. گره چینی چوب:
   گره چینی با قطعات برش خورده چوب و شیشه های رنگی در اشکال مختلف و متعدد الاجرا و وحدت گرای هندسی که به طور هماهنگ در یک کادر مشخص و تکرار شونده در کنار هم قرار گرفته باشند. در واقع هندسه نقوش و گره گشی جرء لاینفک این هنر به حساب می آید. از این سبک کار معمولا در ساخت درهای اماکن مقدسه، مقابر، منابر، و از مشبک در پنجره های منازل و کاخ ها، نرده ها استفاده می شده است. از دوران صفویه به بعد تعبیه شیشه های رنگی در چوب های مشبک رایج شده و اصطلاحا به “ارسی” مشهور گردید.
3. معرق منبت چوب:
   قرار گرفتن قطعات چوب های رنگی در کنار هم به وجود آوردن طرحی مشخص را معرق می گویند. گاه دیده میشود که در کنار چوب های رنگی از مصالحی چون عاج، صدف، فلزات و استخوان هم استفاده میشود. به طور کلی معرق به دو گروه اصلی تقسیم میگردد. منبت کاری در دو نوع ریز و درشت بر روی چوب و عاج و استخوان انجام می شود و شامل مجسمه سازی، نیمرخ و تمام رخ، گلبرگ های اسلیمی، ختائی و غیره می باشد. منبت کاری با چوب یکی از ظریف ترین صنایع دستی است که تلفیقی از هنر و حوصله هنرمندانی است که با مواد اولیه ی ارزان و ساده، محصولاتی با ارزش خلق می کنند، هنرمندانی که با چند قلم و اسکنه ای فلزی ذهنیات خود را با خطوط کوفی ، نقوش اسلیمی، ختایی و گل و مرغ و … روی چوب کنده کاری می کنند. می توان گفت معرق به طور کلی شیوه ای از تولید محصولات چوبی است که طی آن طرح ها و نقوش سنتی با استفاده از قلم، چکش، مغار و سایر ابزار نجاری بر روی چوب های مرغوب و بادوام شکل می پذیرد.
   در مشبک کاری طرح به وسیله ی کمان اره مویی بر روی لایه های چوب پیاده می شود. معرق کاری چوب عبارت است از ایجاد نقوش و طرح های مختلف که از کنار هم قرار دادن چوب در کنار یکدیگر به وجود می آید که بر دو نوع است معرق برجسته و معرق تخت یا صاف در معرق برجسته نقش و طرح مورد نظر را بالاتر از سطح چوب قرار می دهند و سپس اطراف آن را تزئین می کنند ولی در معرق تخت یا صاف ابتدا نقش و طرح مورد نظر را بر روی سطح قرار می دهند و داخل طرح را خالی می کنند و سپس نقش ایجاد شده را با چوب های رنگی و یا صدف می پو شانند. در معرق چوب از چوب های مختلف ، استخوان عاج ، صدف، خاتم و … استفاده می شود و در غایت تصویری که دارای رنگ طبیعی می باشد به دست می آید و در بعضی موارد نقش هایی طبیعی از رگه های طبیعی چوب به وجود می آید.

نکات مربوط به شستن ظرف چوبی

چوب بخاطر آنتی باکتریال بودن احتیاج به شستن با مواد شوینده ندارد .کافیست آن را با آب ولرم شسته وبا یک پارچه نخی خشک نمایید . وآن را درفضای آزاد گذاشته تا کاملا خشک شود.

باید ها ونباید ها در نگهداری ظروف چوبی

ظروف چوبی را داخل ماشین ظرفشویی قرار ندهید.و آن ها در سینک رها نکنید.

در بازه های زمانی مرتب روی سطح این محصولات  را با روکشی روغنی بپوشانید.بدین منظور ازروغن پارافین خوراکی و یا ترکیب روغن پالم خوراکی و موم زنبور عسل استفاده کنید.

از روغن دانه های گیاهی استفاده نکنید چرا که این نوع روغن ها به مرور زمان فاسد شده و بوی نامطبوعی به وجود می آورند.

از قراردادن ظروف  چوبی داخل مایکروویو خوداری کنید . می توانید غذا را داخل یک ظرف شیشه ای  گرم کنید. سپس آن را به ظرف چوبی انتقال دهید.
بهتر است از مایعات وسرو غذا های بیش از حد داغ داخل ظرف چوبی خودداری نمایید.
ظروف چوبی را داخل یکدیگر قرار ندهید. اگر قصد این کار رادارید. حتما از دستمال کاغذی در میان هر دو ظرف  استفاده کنید.

نکته بسیار مهم :

اگر ظروف  چوبی خاصیت چسبندگی پیدا کرده باشد، عامل آن روغن های گیاهی است که روی سطح آن انباشته شده. برای رفع این چسبندگی از آب لیمو استفاده کنید. سپس ظرف را آب ولرم شسته ، خشک کرده و سطح آن را به روغن پالم خوراکی  یا روغن پارافین خوراکی  آغشته نمایید. چون آب لیمو می تواند لکه هاو بوی غذای دائمی نفوذ کرده به داخل  ظرف چوبی را از بین ببرد.