انگلیسی
عربی
تاریخچه سوزن‌دوزی را بدانید
تاریخچه سوزن‌دوزی را بدانید
سوزن دوزی یکی از صنایع دستی و هنرهای ایرانی است که با نخ وسوزن روی پارچه ودیگر بافت ها انجام میگیرد. این هنر در ایران بیشتر در استان سیستان و بلوچستان (بلوچ ها)و بعضی از مناطق دیگر ایران همچون اصفهان(ارامنه)، بختياري ها، شمال كشور(تركمن‌ها)، خراسان و يزد( زرتشتيان يزد) انجام مي‌شود. سوزن‌دوزي‌هاي اين مناطق از لحاظ طرح، رنگ و نوع دوخت با هم تفاوت‌هايي دارد. درایران مهد هنر سوزن دوزی سیستان وبلوچستان است که توسط زنان بلوچ انجام میگیرد .
سوزن دوزی ترکمن که بدان سیاه دوزی نیز اطلاق میشود، در گذشته کاربرد فراوانی داشته است و در جامعه سنتی ترکمن برای تزیین لباس های مردان، زنان و کودکان و هم چنین پرده ها نیز استفاده می‌شد اما امروز عمدتاً در لباس زنان دیده میشود. نوع دوخت آن زنجیره فشرده و بسیار ریز است که در ترکمنی به آن «سانجیم» می‌گویند و بیشتر از نقوش هندسی و قرینه به صورت ذهنی بهره می‌گیرند.
این هنر تاریخچه ای کهن در تاریخ سرزمین کشورمان دارد. گلدوزی مصور ترکمن از زمان سکاها رایج بوده و در دیگر دوره ها بهمراه سایر دوخت و دوزها از رواج کامل برخوردار بوده است دوره اوج این هنر را در دوران افشاریه و زندیه و به خصوص قاجاریه باید دانست و آثار باقیمانده از این دوران خود گواه این مدعاست.
مواد اولیه مورد مصرف در سوزن دوزی ترکمن شامل نخ و پارچه است. نخ ها انواع مختلفی داشته از جمله نخ های طبیعی چون ابریشمی و پنبه ای و نخ های مصنوعی اکریلیک و… برای پارچه نیز از انواع ابریشمی و پشمی استفاده میشود. پارچه های ابریشمی جهت تهیه «چِرپِه» (روپوش کوتاه زنان)، «کورتِه» (روپوش بلند زنان)، «چاکمن» (روپوش مردانه) و پارچه های پشمی برای دوخت «چابیت» (کت) استفاده میشود. ابزارهایی که در رشته سوزن دوزی ترکمن از آن بهره می‌جویند عبارت است از سوزن کرول که خاص گلدوزی است، انگشتانه و قیچی. قیچی انواع مختلف داشته از جمله قیچی زیگزاگ، قیچی برش و قیچی خاص گلدوزی.
مراحل تولید سوزن دوزی ترکمن
ابتدا لایه بندی و شیاردوزی پارچه که جهت ثابت نگه داشتن پارچه و سوزن دوزی صورت میگیرد. سپس تاباندن نخ ابریشم جهت استحکام بخشی نخ که به تعداد دو یا سه یا پنج لا با هم تاب می‌دهند. بعد ازآن، سیم کشی برای تعیین محدوده اصلی کادر جهت پیاده کردن طرح انجام میگیرد. سیاه دوزی مرحله بعدی در سوزن دوزی ترکمن است که فضای طرح را با دوخت زنجیره و نخ ابریشمی مشکی مشخص می‌کنند.
الوان دوزی، مرحله دوختن نخ های رنگی در داخل سیاه دوزی است. هم چنین دانه دوزی (آلاجه)، پس از دوخت زنجیره سیم کشی، بین دو سیم را دانه دوزی می‌کنند. مرحله آخر نیز سفیددوزی است. این دوخت اصولاً در شلوار زنانه و در قسمت بالای سیم انجام میشود و از طرح های ساری ایچیان استفاده می‌کنند. دوخت های ترکمنی انواع مختلفی دارد که از آن می‌توان دوخت زنجیره (کوجمه)، پَر، ساقه دوزی، تیغ ماهی(قایما)، دانه دوزی و «ایلمه» نام برد. از دیگر مسایل مربوط به سوزن دوزی ترکمن، نقوشی که در این نوع سوزن دوزی به کار می‌رود.
کاربرد سوزن دوزی ترکمن عمدتاً در لباس زنان، مردان و کودکان بکار می‌رود.
مهمترین فراورده های سوزن دوزی ترکمن یقه، سرآستین لباس، شلوار زنان (بالاق)، کلاه (آلین دانگی یا حلقه ای برای سر زنان)، بوءروک (عرقچین)، چابیت (بالاپوش زنانه)، بقچه، کوینه ک (پیراهن زنانه)، کورته بشمار می‌رود.
زنان و دختران ترکمن از دیرباز تاکنون به امر سوزن دوزی پرداخته اند که تعدادی از آنان در این منطقه صاحب نام شده اند از جمله سوناگل داش آیق(فروز)، اجو قرنجیک و…
آموزش ساخت زیورآلات سوزن دوزی
سوزن دوزی امروزه یک هنر شناخته شده در بین مردم است که طرفدارهای زیادی دارد، این هنز زیبا کاربرد های زیادی دارد که این کاربردها باعث محبوب شدن و پرطرفدارن شدن این هنر در بین مردم است، چرا که سوزن دوزی این امکان را می دهد تا با وسایل ارزان و ساده زیباترین طرح ها را اجرا کرد و زیباترین وسایل را درست کرد سوزن دوزی یک هنر اصیل ایرانی است که با استفاده از نخ و سوزن و پارچه و دیگر بافت ها میشود وسایل مورد نیاز را درست کرد، از این هنر اصیل ایرانی در درست کردن زیورآلات، ایجاد طرح روی لباس، کیف، کلاه و… استفاده می شود که ما در این مقاله ساخت زیورآلات سوزن دوزی را برای شما بیان خواهیم کرد که شما می توانید این طرح را برای خودتان طراحی و درست کنید.
وسایل مورد نیاز برای سوزن دوزی
همانطور که اشاره شد، سوزن دوزی بر روی لباس، پارچه و دیگر بافت ها استفاده می شود اما یکی از کاربردهای که در بین عموم مردم طرفدارهای زیادی دارد ساخت زیورآلات است که کار زیاد سختی نیست و می توانید با تهیه ابزار ساده و ارزان قیمت طرح های بسیار زیبا را برای خود درست کنید، یکی از زیورآلاتی که ساخت آن با سوزن دوزی زیبا می شود گردنبند ایست که در ادامه نحوه ساخت آن را برای شما بیان خواهیم کرد.
وسایلی که شما برای ساخت این زیور نیاز دارید عبارت است از؛
- پارچه
- نخ و سوزن دوزی
- قالب گردنبند
- سوزن
- قیچی
- گیره
- زنجیر
- انبردست
تاریخچه سوزن‌دوزی را بدانید
تاریخچه سوزن‌دوزی را بدانید
